520 – lecie Unii Mielnickiej
Zapraszamy mieszkańców Gminy Mielnik 23 października 2021 r. godz. 14.30 do parku przy Placu Kościuszki na uroczystość złożenia kwiatów z okazji obchodów Unii Mielnickiej.
W latach 1492-1501 Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie łączyła dość ścisła unia dynastyczna. Wielkim księciem litewskim został Aleksander, a królem Polski Jan Olbracht. W 1499 r. pod wpływem zagrożenia ze strony Moskwy doszło do zawarcia tak zwanej unii krakowsko-wileńskiej. Śmierć Jana Olbrachta 17 czerwca 1501 r. otworzyła możliwość objęcia tronu polskiego jego bratu, wielkiemu księciu litewskiemu Aleksandrowi i przywrócenia unii personalnej. Litwinom zależało głównie na uzyskaniu pomocy militarnej Polski w toczonej od 1500 r. wojnie z Moskwą. Klęska wojsk litewskich w bitwie nad Wiedroszą obnażyła słabość militarną Wielkiego Księstwa. Polacy wykorzystali trudną sytuację Litwy i w rokowaniach toczących się w Piotrkowie przeforsowali swój punkt widzenia. Ceną za koronę Polski dla wielkiego księcia Aleksandra i nadzieję na pomoc w wojnie z Moskwą była zgoda na daleko idący związek państw, będący faktycznie unią realną zdominowaną przez Polaków. Oba dokumenty, akt elekcji i akt unii, podpisano jednego dnia (3 października) w Piotrkowie. Oczekujący w Mielniku na wynik rokowań wielki książę zatwierdził 23 października unię, a dodatkowo musiał zgodzić się jeszcze na wydanie przywileju mielnickiego (25.X) oddającego faktycznie władzę w Koronie polskim możnowładcom i ich reprezentacji – senatowi.
Postanowienia unii
* Zjednoczenie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w jedno państwo (łączą się i spalają w jedno nierozdzielne i nieróżne ciało).
* Wspólna elekcja władcy, króla polskiego. Mieli w niej brać udział ze strony litewskiej biskupi katoliccy, wojewodowie i kasztelanowie. Było to wówczas tylko 9 osób (4 biskupów, 3 wojewodów, 2 kasztelanów), a na dodatek ich nieobecność nie podważała prawomocności elekcji. Jagiellonowie tracili tym postanowieniem dziedziczne prawa do Litwy.
* Ustalono obowiązek wzajemnej pomocy wojskowej.
* Nad sprawami całego państwa miała obradować wspólna rada. Każda ze stron miała obowiązek udzielania rady i pomocy drugiej stronie.
* Postanowiono ujednolicić monety, nadając im jednakową formę i wagę.
* Zatwierdzono układy wiążące każde z państw z innymi państwami, z zastrzeżeniem, że nie mogą one szkodzić drugiej stronie.
* Wprowadzono przysięgę dla starostów i urzędników obejmujących swe funkcje.
* Każdy przyszły władca został zobowiązany do zatwierdzenia wszelkich dotychczasowych praw Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego podczas koronacji.
* Postanowiono, że zawarta umowa będzie obowiązywać na wsze czasy.
* Umowa, oprócz zaprzysiężenia przez członków rady panów (senatu), celniejszych ze szlachty i zatwierdzenia przez elekta miała być zatwierdzona również przez prałatów, panów, szlachtę i bojarów litewskich.
